Regelmatig stellen wij mensen elkaar bij een kennismaking de vraag “wat doe jij voor werk”? Wanneer je dan antwoordt “ik ben bakker” dan hebben mensen over het algemeen denk ik wel een vrij goed beeld van wat je zoal doet op een dag. Wanneer je antwoordt “ik werk als stervensbegeleider (of levenseindebegeleider, levenseindecoach, stervensdoula of levenseinde doula – allemaal titels voor min of meer hetzelfde werk)” dan kijkt men doorgaans wat glazig terug. Het vraagt dan altijd wat extra toelichting.
Maar wat is dat dan inderdaad, stervensbegeleiding? Het antwoord op deze vraag zal waarschijnlijk erg wisselen, afhankelijk van wie je het vraagt. Het is namelijk een vrij beroep, dus iedere stervensbegeleider kan er een beetje een eigen draai aan geven en er zijn eigen kwaliteiten en talenten in kwijt. Waar het in ieder geval altijd op neerkomt wat mij betreft en wat ik ook leerde tijdens de opleiding, is dat je als stervensbegeleider ‘een stuk meewandelt’ in het proces van iemand die weet dat hij niet zo heel lang meer te leven heeft. Dit betekent dat je jezelf volledig ten dienste stelt aan die ander en zijn proces. Eigenlijk komt het dan in de eerste plaats altijd aan op luisteren, luisteren, luisteren. Doorvragen en dan nog meer luisteren. Heftige processen en emoties hebben het vaak nodig om (meerdere keren) verteld en geuit te worden en als stervensbegeleider ben je daar met je volle aandacht bij. Je bent er in de eerste plaats niet om die ander direct goede adviezen of oplossingen te bieden. Voor doodgaan is geen oplossing of passend advies en de cliënt is hier de ervaringsdeskundige. Je luistert en stelt vragen zodat die ander de mogelijkheid heeft om zijn innerlijke wereld te onderzoeken en ruimte te geven aan alles wat daar is.
Onderwerpen die vaak aan bod komen zijn: hoe kijk ik terug op mijn leven? Wat zijn mijn belangrijkste waarden en hoe kan ik die nog zoveel mogelijk leven in dit laatste stuk van mijn leven? Waaruit haal ik kracht en waar vind ik houvast? Hoe ga ik om met dat wat me overkomt? Wat wil ik nog wel en wat niet meer qua behandelingen? Hoe doe ik dit allemaal in relatie tot mijn naasten? Hoe wil ik herinnerd worden? Kortom, je helpt iemand om te reflecteren op alles wat er op dat moment speelt en dat aandacht vraagt en verdient.
Een ander element dat je vaak ziet in het werk van een stervensbegeleider en wat we ook zeker doe bij Doodgewoon bijzonder, is het praktisch meedenken met vraagstukken die iemand in deze fase van het leven ineens tegenkomt. Vraagstukken als: “er zijn zoveel mensen die de hele tijd willen weten hoe het gaat. Dat is superlief maar ook zo vermoeiend. Hoe ga ik daarmee om?” of “mijn kinderen zijn nog zo jong, wat vertel ik ze wel of niet en zijn daar hulpmiddelen voor”? Als stervensbegeleider heb ik inmiddels een hoop kennis en ervaring opgebouwd en ben ik daarnaast goed op de hoogte van wat voor aanbod er is aan bijvoorbeeld handige websites, boeken, apps, tools etc. Desgewenst denken wij dus zeker mee met meer praktische vraagstukken en geven we voorlichting en tips daar waar het wél passend is en erom gevraagd wordt.
Andere onderdelen van het werk zijn vaak: het wegwijs maken met betrekking tot praktische zaken die men eventueel wil regelen rondom het sterven (zoals euthanasieverklaring, wilsverklaring, nalatenschap, een plan voor de allerlaatste fase etc.), het begeleiden van naasten en lastige gesprekken met elkaar en bijvoorbeeld begeleiding bieden bij het waken. Daarnaast bieden stervensbegeleiders soms complementaire zorg zoals ontspanningsoefeningen, massage, aromatherapie en dergelijke ter verlichting van pijn en angst.
En waarom het in mijn visie nou goed is om een stervensbegeleider in te schakelen als je te horen krijgt dat je niet zo heel lang meer te leven hebt? Omdat het heel fijn kan zijn om alles tegen iemand te kunnen zeggen die er net iets verder vanaf staat en die je vragen stelt die je weer verder brengen in je proces. En omdat het heel steunend kan zijn dat iemand met kennis en ervaring met je meekijkt als je tegen dingen aanloopt. En omdat het voor jouzelf en je naasten een enorm verschil kan maken als jullie bewust bezig zijn met het naderende sterven en de keuzes die je zelf nog kunt maken over het laatste stuk.